Θα μπορούσε άραγε το εκπαιδευτικό μας σύστημα να εξελιχθεί παράλληλα με τη νεολαία μας;

Με αφορμή συζητήσεις που είχα με τους αγαπημένους μου συνεργάτες-συναδέλφους όλων των ειδικοτήτων στο φροντιστήριο μας, αναμένοντας γονείς μαθητών μας για ενημέρωση τους για την πρόοδο των παιδιών τους, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, ο μείζων προβληματισμός όλων ήταν η αδιαφορία της σημερινής νεολαίας προς το σχολείο και κυρίως το διάβασμα. Αξιοσημείωτη ήταν και η αναφορά της νεαρότερής μας καθηγήτριας, 26 ετών: «Βλέπω να υπάρχει χάσμα μεταξύ εμένα και των μαθητών σήμερα!»

Η αλήθεια είναι ότι στους εκπαιδευτικούς μεταξύ μας, ίσως να είναι η σταθερή μας συζήτηση. Γιατί δεν προσπαθούν καθόλου οι μαθητές σήμερα; Γιατί ενώ τους επαναλαμβάνουμε πράγματα τόσες πολλές φορές, δεν τα εμπεδώνουν; Γιατί ενώ τους διορθώνουμε το ίδιο λάθος καμιά δεκαριά φορές, συνεχίζουν να το κάνουν ξανά και ξανά; Γιατί στο σπίτι λίγοι είναι αυτοί που θα ασχοληθούν πραγματικά με το σχολικό διάβασμα; Ενώ εμείς δεν ήμασταν έτσι! Δυστυχώς κάνουμε τη σύγκριση: Εμείς όταν είχαμε διαγώνισμα ξενυχτούσαμε. Την περίοδο των εξετάσεων ούτε που το διανοούμασταν να βγούμε έξω, ούτε καν για καφέ. Εμείς διαβάζαμε μόνοι μας. Κλπ κλπ. Σταθερή συζήτηση λοιπόν για μας τους εκπαιδευτικούς, αλλά και μέρους των γονιών (δεν είμαι σίγουρη αν είναι μικρό ή μεγάλο), που έχουν να αντιμετωπίσουν τα δικά τους παιδιά σε αυτές τις ηλικίες και αναπόφευκτα τα συγκρίνουν με τους εαυτούς τους τότε.

Οι απαντήσεις στα γιατί αυτά είναι αμέτρητες. Ο καθένας έχει τη δική του άποψη και ξεχωριστή απάντηση. Απόψεις παρόμοιες ή και που συγκρούονται. Φταίνε οι γονείς που τα δίνουν πλέον όλα έτοιμα στο πιάτο στα παιδιά τους.* Φταίνε οι καθηγητές στα σχολεία, που περιμένουν οι μαθητές να μάθουν όσα πρέπει στα φροντιστήρια. Φταίνε τα φροντιστήρια, που τα δίνουν όλα έτοιμα στους μαθητές. Φταίει το σύστημα που δημιουργεί παιδιά βαθμοθήρες. (Αυτό δεν ήταν πάντα το ίδιο;)

*Συμφωνώ, επειδή και μένα τα παιδιά μου τα έχουν όλα. Μπορεί να μην φοράνε μάρκες ρούχα, αλλά δεν τους λείπει κάτι. Μπορεί στα εκατό πράγματα που μου ζητάνε να τους λέω όχι στα μισά, αλλά τα υπόλοιπα πενήντα που έχουν είναι περισσότερα από αυτό που χρειάζονται. Ενώ πράγματα που μπορούν να τα κάνουν και μόνα τους, τα περιμένουν από εμένα, επειδή είχα την υπομονή μαζί τους να τους ικανοποιήσω – από αγάπη πάντα –  την παραμικρή επιθυμία τους. Και όταν έρθει η ώρα του διαβάσματος για ένα μικρό ακόμα παιδί, τι γίνεται; Εγώ μπορεί να είμαι αυστηρή – και όταν μου φωνάζει ο γιος μου «μάμα, τι να κάνω εδώ, δεν ξέρω», επιμένω να διαβάσει την οδηγία, επειδή είναι κάτι πολύ απλό να κάνει αν το προσπαθήσει, αλλά είναι η δουλειά μου. Κάποια άλλη μαμά θα φοβηθεί μήπως το παιδί της μείνει πίσω από τα υπόλοιπα παιδιά αν δεν το βοηθήσει.

Έχουν καθόλου σημασία όλα αυτά στην τελική; Το σημαντικό είναι να βρεθεί η λύση στο «πρόβλημα» αυτό. Πρόβλημα σε εισαγωγικά, επειδή είναι σχετικό. Είναι κάτι που προβληματίζει τους εκπαιδευτικούς, επειδή επηρεάζει τη δουλειά τους και ως συνέπεια όλη τους τη ψυχολογία. Προβληματίζει ακόμα τους γονείς, που βλέπουν το μέλλον των παιδιών τους σε ένα χαρτί με αριθμούς, που λέγεται επίδοση βαθμολογίας. Πόσο όμως επηρεάζει τη ζωή των νέων η αμέλεια τους απέναντι στο σχολείο; Οι πλείστοι, έτσι κι αλλιώς, θα σπουδάσουν. Τόσο αυτοί που προσπάθησαν πολύ στο σχολείο, όσο και αυτοί που δεν έδωσαν πολλή σημασία, θα βρεθούν στο ίδιο σημείο, ψάχνοντας για δουλειά μετά τις σπουδές τους. Κάποιοι θα επιτύχουν πολλά, κάποιοι λιγότερα – όχι κατ’ ανάγκην βάση των επιδόσεων και των προσπαθειών τους στο σχολείο – όπως συνέβαινε και πάντοτε στην κοινωνία.

Πού καταλήγουμε λοιπόν; Δύσκολο το έργο των συμπερασμάτων. Το θέμα είναι ότι οι εποχές αλλάζουν. Έτσι, παράλληλα πρέπει να αλλάζουν και τα συστήματα στην κοινωνία μας. Δεν μπορούμε να στήνουμε στον τοίχο τα παιδιά, που πριν ακόμα μιλήσουν τα βάζουμε μπροστά από μια οθόνη κινητού και ταμπλέτας (όχι τόσο τηλεόρασης πλέον) και μετά να περιμένουμε ότι θα δείξουν ενδιαφέρον στα άχρωμα βιβλία. Που ενώ μπορούν να δουν όλο τον κόσμο μέσα από μια εντολή στο Google ή στο YouTube, πρέπει να καθίσουν να δώσουν σημασία σε ένα εκπαιδευτικό, που προσπαθεί να τους μάθει για την ιστορία της Χοιροκoιτίας. Και γιατί να μάθουν την προπαίδεια του 9, αφού μπορούν να την κάνουν στην υπολογιστική μηχανή του κινητού. Ας μην αναφέρω κάτι για την ορθογραφία καλύτερα. Δεν είναι ότι συμφωνώ με αυτά, αλλά έτσι έχουν τα πράγματα.

Η νεολαία δεν θα αλλάξει, όσες προσπάθειες και αν κάνουμε οι μεγαλύτεροι να τους εξηγήσουμε το «σωστό» και να τους φέρουμε στο «σωστό δρόμο». Το τι πρέπει να γίνει, είναι το εκπαιδευτικό σύστημα να εξελιχθεί μαζί τους! Να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι διδασκαλίας που θα τραβήξουν το ενδιαφέρον τους. Που θα συμβαδίζει με τις σημερινές τους ενασχολήσεις. Που αντί για γραπτή έκθεση θα τους ζητηθεί να φτιάξουν ένα βίντεο. Που αντί για άσκηση με λύση ολοκληρωμάτων, τους δοθεί το πρόγραμμα στο οποίο θα πρέπει να βάλουν τα δεδομένα και θα τους δώσει το αποτέλεσμα. Που αντί για διαγώνισμα στην προϊστορία της Κύπρου, τους ζητηθεί η ανάλυση της ζωής του Mark Zuckerberg, ιδρυτή του Facebook.

Κι αν όλα αυτά ακούγονται σαν ουτοπία, από εμάς εξαρτάται το μέλλον. Δεν είναι τυχαίο που στην Φινλανδία (τη χώρα με το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα παγκοσμίως) έχουν την νεαρότερη – και ταυτόχρονα γυναίκα – πρωθυπουργό στον κόσμο.

Εύχομαι μια καλή και δημιουργική χρονιά σε όλους!